• Overlijden melden - 088 335 35 35 (24 uur per dag) 
 

Hulp bij rouwverwerking

Hoe je de draad van het leven weer oppakt na verlies is voor iedereen anders. Jouw dierbaren kunnen je helpen bij rouwverwerking. In het praatstuk omschrijven we onderwerpen en tips om in gesprek te gaan.

 

'Benjamins actie helpt me bij het rouwen om mijn zus'.

Een jaar lang gaat hij elke dag in zijn korte broek naar school: Benjamin (8), de zoon van Susanne Berns-Eertink (48). Hij hoopt zoveel mogelijk geld in te zamelen voor een goed doel ter nagedachtenis aan zijn tante Ellen.

Benjamin vertelt: ‘Tante Ellen was altijd heel vrolijk en lief. En als ze langskwam nam ze altijd cadeautjes en snoep mee.’ Tot groot verdriet van haar naasten overleed Ellen Holland op 12 maart vorig jaar aan kanker.

Geld ophalen voor het KWF en Kika

'Benjamin wilde graag in haar naam geld ophalen voor het KWF en KiKa. ‘Ik draag toch al vaak een korte broek omdat ik het lekkerder vind zitten. Een week vond ik maar kort. Dus ik dacht: ik ga het langer doen om nog veel meer geld op te halen. Daarom doe ik het nu een heel jaar.’ Susanne maakte een Instagramaccount aan (@benjaminkortebroek), waarop ze elke dag een foto plaatst van Benjamin in korte broek. ‘Voor mijn gevoel blijft Ellen zo langer in beeld’, vertelt ze. ‘En dat heeft ze wel verdiend.’

Naar Amerika

'El was lief. Ze was dienstbaar en zorgzaam. Ze hield zich altijd op de achtergrond, het ging nooit over haar. Toen we wisten dat ze ziek was, moest ik haar echt vragen hoe het ging. Ze begon er niet zelf over en heeft nooit geklaagd. Ellen woonde in Amerika. Ze was gescheiden en had drie kinderen. Toen het slechter ging, drukte ik haar op het hart om mij te bellen als ze hulp nodig had. Dat moment kwam. Haar dochter Lelie belde, en ik zei direct: ‘Ik kom.’ Ik denk dat El naast haar zat en mij dat hoorde zeggen. Ze begon heel hard te huilen, bijna dierlijk. Dat is een van de weinige momenten geweest waarop ze haar verdriet liet zien, maar ze huilde ook van opluchting.’

Laatste keer poffertjes

'Met mijn moeder en broer en onze partners zijn we naar Amerika gegaan. Ik denk dat ze echt op ons heeft gewacht. De blik in haar ogen toen ze onze moeder aankeek vergeet ik nooit meer. Het was vol in huis. Wij waren er uit Nederland, plus Ellens drie kinderen en hun partners, plus vier honden. We sliepen op bedden, banken en luchtbedden rond de kamer van El. Ellen wilde nog poffertjes eten. Haar dochter maakte ze met een pak dat we toevallig achter in een keukenkastje vonden. En mijn moeder – we noemen haar Oma Soep – maakte uiteraard soep. Ellen zei dat ze bang was voor de nacht, en dus maakten we het dag in haar kamer. We lieten de lampen aan en er zat altijd iemand aan haar bed.

 Ellen was bang voor de nacht dus maakten we het dag in haar kamer. 

Op de dag dat ze overleed, een zondag, was ik jarig. De anderen hadden de keuken versierd en ze zongen voor me toen ik nietsvermoedend binnenliep. Mijn cadeaus pakte ik uit op Ellens bed. Ze had mij een paar maanden eerder gevraagd of ik iets van haar wilde hebben. Ik zei toen dat ik wilde dat haar kinderen bepaalden wat er met haar spullen zou gebeuren. Toen ze aandrong, viel mijn blik op een zelfgemaakt bordje dat bij haar in de kamer stond. ‘Dat wil ik dan wel’, zei ik. En dat bordje kreeg ik.

De morfine laten verhogen

Later die zondag zat ik met Lelie op Ellens bed. Ineens zei Ellen: ‘Oké, Suus, walk me through the steps again. What to do with Lelie?’ Lelie antwoordde gekscherend: ‘What do you want to do with me, mom, do you want to get rid of me?’ We lachten. Maar toen betrok het gezicht van Lelie en ze zei: ‘Ik denk dat ik weet wat mama bedoelt. We hebben het hierover gehad en ik denk dat ze het zo goed vindt.’ We hebben de morfine laten verhogen door de verpleegkundige die er inmiddels bij was, en zijn met z’n allen om haar bed gaan zitten. Het duurde niet lang tot de verpleegkundige aangaf: ‘Dit was het.’

Celebration of life

'Ellens kinderen wilden geen afscheid nemen tijdens een uitvaart, maar liever een tijdje na haar overlijden een Celebration of Life houden om haar leven te vieren. We hebben er uiteindelijk twee gehouden. Wij hielden er eentje hier in Nederland, waarbij we samen een film over haar leven keken. Daarna hebben ze er nog een in Amerika gehouden. Het lichaam van El werd direct na haar overlijden gecremeerd. Nadat de as kon worden opgehaald, zijn wij vrij snel naar Nederland teruggegaan.

Toen hebben mijn moeder, mijn broer en ik hebben ieder een plastic buisje met as meegenomen in onze toilettassen. Drie plastic buisjes met oranje doppen, met daarin een beetje Ellen. Ik vroeg aan mijn moeder of ze dat goed vond, omdat er een kans bestond dat de douane de buisjes eruit zou halen en zou weggooien. En dus Ellen zou weggooien. ‘Ja’, zei ze, ‘mocht dat gebeuren, dan is er nog genoeg van Ellen over.’ Zodra we geland waren, vroeg ze mij direct om te checken of Ellen nog in de toilettas zat. En ja, ze was er nog. Ze zit nog altijd in het plastic buisje.'

Lees ook ons artikel waarin we 11 hele bijzondere dingen die je met as kunt doen selecteerden. Zoals as in een heliumballon laten opstijgen, er een diamant van laten maken of de as naar de maan laten schieten.

Een asring en tatoeage

'Het staat op een van de kleine altaartjes die ik voor haar in huis heb gemaakt. Ik heb er spulletjes van Ellen neergezet, maar ook wat gekke plastic speelgoeddiertjes van mijn kinderen. Omdat ze zo van dieren hield. Er brandt altijd een waxinelichtje voor haar, omdat ze op het laatst zo tegen het donker opzag. Ik heb inmiddels een asring laten maken, daar heb ik wat as van Ellen en van mijn vader die al eerder was overleden in laten doen. ‘Meng ze maar een beetje’, zei ik tegen de juwelier. Ook heb ik een tatoeage. Een X, omdat ik altijd een kruisje op mijn hand zet als ik iets niet mag vergeten. Op mijn pols staan dus nu twee kruisjes, één voor mijn vader en één voor El. Al zal ik ze allebei natuurlijk nooit vergeten.'

Tastbare herinnering

Herinneringen aan een overleden dierbare(n) draag je altijd met je mee. Maar misschien vind je het fijn om ook een tastbare herinnering te hebben? Dat kan in de vorm van een tatoeage, maar ook een herinneringssieraad of urn behoren tot de opties.

Ik word niet meer steeds verrast door het verdriet

‘Ik mis onze appjes. En het gemak waarmee ze zich kon aanpassen. Als ze bij ons logeerde was ze direct onderdeel van ons gezin. In het begin na haar overlijden werd ik op momenten overvallen door verdriet. ‘Tante El?’, vroegen de kinderen dan. Benjamins actie helpt me bij het rouwen. Door werk en het gezin zit je heel snel in de mallemolen van doorgaan. Omdat ik nu elke dag een kiekje van Ben in zijn korte broek op Instagram zet, ben ik me elke dag even heel bewust van wat er is gebeurd. Het geld dat Benjamin ophaalt is voor kankeronderzoek in het algemeen. Maar ik denk ook altijd even aan El.

 Omdat ik nu elke dag een kiekje van Ben in zijn korte broek op Instagram zet, ben ik me elke dag even heel bewust van wat er is gebeurd. 

Ik kan nu beter het moment uitkiezen voor verdriet, en word er niet meer steeds door verrast. Ellens eerste sterfdag – en dus mijn verjaardag – komt er bijna aan (dit interview vond plaats in februari 2024, red.). Mensen vragen of het een last voor mij is dat ze op mijn verjaardag overleed. Maar ik vind het juist bijzonder. Omdat Ellen in het buitenland woonde, was er altijd een afstand en een tijdsverschil. Maar op mijn verjaardag was ik daar, heel dichtbij. Het voelt als verbinding dat ze juist op die dag is gegaan. Elke verjaardag vanaf nu zal dus dubbel zijn, en ik zal ook een traan laten. Maar dat vind ik juist heel mooi.’

Hulp bij rouwverwerking

Tijdens je eigen rouwverwerking kun je het moeilijk vinden om het gesprek aan te gaan met de mensen om je heen. Voor jezelf en voor anderen kan het dan fijn zijn om te praten over wat jij nodig hebt om door te kunnen leven na dit verlies. Zo krijg jij de hulp waar je behoefte aan hebt en weten jouw dierbaren beter wat ze voor je kunnen betekenen. Download hier het praatstuk; een leidraad voor een gesprek waarin onderwerpen en tips zijn omschreven.